Μετά από μια μικρή έρευνα σε σχέση με την έννοια του όρου “καλτ”, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να χαρακτηρίσει κανείς σήμερα με ασφάλεια οτιδήποτε “καλτ”, καθώς ο όρος από αλλού ξεκίνησε κι αλλού κατέληξε.
Τι ορίζεται ως καλτ λοιπόν; Ιδού η απορία!
Μέχρι πρότινος, αντιλαμβανόμουν ως καλτ αντικείμενα, συμπεριφορές, στιλιστικές επιλογές, μουσική, ταινίες κ.λπ. που πιο πολύ ανήκουν στη σφαίρα της χωρκατοσύνης*, τουτέστιν προς αποφυγήν, για τα δικά μου γούστα, πανηγυρικά!
Ανοίγοντας τον πιστό μου σύντροφο Μπαμπινιώτη, μπερδεύτηκα ακόμη περισσότερο: «καλτ επίθ. {άκλ.} αυτός που απευθύνεται σε ειδικό κοινό, που έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία ενδιαφέρουν ένα μικρό συνήθως σύνολο ανθρώπων: ~ ταινία / βιβλίο / θεατρική παράσταση ǁ ένα θέαμα για ~ κοινό. [ΕΤΥΜ. < αγγλ. cult «λατρεία»]». (μετά από περαιτέρω έρευνα που έκανα, οφείλω να ομολογήσω ότι απογοητεύτηκα με τη λειψή ερμηνεία του όρου, κύριε Μπαμπινιώτη!)
Συνεχίζοντας με την κολλητή μου Wikipedia, άρχισα να υποψιάζομαι ότι ο όρος “καλτ” έχει ουσιαστικότερη και καλλιτεχνική προέλευση: «Το καλτ είναι ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα, συνήθως του κινηματογράφου, πρόχειρο ως παραγωγή και σενάριο και καμιά φορά ίσης ποιότητας με το καθιερωμένο και συνηθισμένο θέαμα που αναπαριστά την εκάστοτε εποχή και την ιδεολογία της.» (http://el.wikipedia.org).
Ιδιαίτερα διαφωτιστική βρήκα την ανάλυση του Νίκου Τριανταφυλλίδη, καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Καλτ Ελληνικού Κινηματογράφου: «Τι είναι τελικά cult; Το σίγουρο είναι ότι δεν είναι αποκλειστικά trash. Και βέβαια ΔΕΝ είναι mainstream. Ας πούμε πως πρόκειται για ταινίες ιδιαίτερης απήχησης με φανατικό όμως κοινό, που τις ακολουθεί σε πείσμα της τάξης με λατρευτική συνέπεια.» (http://www.greekcultfilmfestival.gr).
Πιο απλή και ξεκάθαρη, κατά τη γνώμη μου, είναι η ερμηνεία του όρου από το διαδικτυακό (χιουμοριστικό ενίοτε) λεξικό αδόκιμων όρων slang.gr: «Από το cult (θρησκεία, αίρεση). Είναι κάτι (συνήθως καλλιτεχνικό δημιούργημα) που έχει δημιουργήσει φανατικούς οπαδούς. Συνήθως αυτό το κάτι δεν κατάφερε να κάνει μεγάλη επιτυχία στο ευρύ κοινό ή δεν κατάφερε να ολοκληρωθεί, αλλά όσο περιορισμένο αντίκτυπο είχε τόσο φανατικοί είναι οι θαυμαστές του μερικά χρόνια μετά.» (http://www.slang.gr).
Καθοριστικό όμως για τη λήξη αυτής της μικρής μου διαδικτυακής έρευνας ήταν το σχόλιο του Γιώργου Ζάκκη κάτω από το λήμμα “καλτ” στο slang.gr: «Καλά, δυστυχώς στην Ελλάδα έχουμε χάσει το πραγματικό νόημα της λέξης! Η πρωταρχική σημασία ήταν το εναλλακτικό καλλιτεχνικό έργο, που όμως είναι ίσης ποιότητας με το καθιερωμένο, το mainstream. Εξού και έχει φανατικούς οπαδούς, δηλαδή λίγους, που αντιλαμβάνονται την αξία του. Καλτ δεν είναι ο κάθε άσχετος και ατάλαντος που απλά αναπαράγει το κλίμα της εποχής και κάπως ξεθάφτηκε από το παρελθόν τυχαία. Έτσι όπως πάμε, ως και ο Σεφερλής θα θεωρείται καλτ σε 20 χρόνια.» (!!)
Δεν ξέρω για σας, εγώ αυτό που κατάλαβα είναι ότι ο ορισμός του καλτ είναι καθαρά υποκειμενικός στα μάτια μόνο όσων είναι εκτός της καλτ κουλτούρας (ανάμεσά τους κι εγώ, το παραδέχομαι). Σύμφωνα με τους μυημένους στην καλτ κουλτούρα, η σύνδεσή του με το κιτς, το trash και τη χωρκατοσύνη αποτελεί παρερμηνεία αμύητων, η οποία παίρνει διευρυμένες διαστάσεις μεγέθους mainstream!
Για να μιλάμε με παραδείγματα, σύμφωνα με τους μυημένους στην καλτ κουλτούρα, ο Πανούσης ήταν και είναι καλτ, με φανατικό και περιορισμένο κοινό μέχρι σήμερα και φυσικά καθόλου mainstream. Ο Σεφερλής από την άλλη, έχει φανατικό κοινό, αλλά είναι τόσο ευρύ, που δεν ξεφεύγει από τη σφαίρα του mainstream (και του trash, αν με ρωτάτε!). Εντούτοις, σήμερα πολλοί, παρερμηνεύοντας τον όρο “καλτ” (αμύητοι όντες), θεωρούν (ποιον;) τον Σεφερλή καλτ!
Δεν ξέρω αν με όλα αυτά που σας παρέθεσα ξεμπέρδεψα ή έμπλεξα περισσότερο τα πράγματα (εγώ ακόμη το ψάχνω!), αλλά κλείνοντας, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας το μοναδικό βέβαιο συμπέρασμα από αυτή τη μικρή -έστω- διαδικτυακή έρευνα: Όσο vintage είναι η κουρούκλα της γιαγιάς μου τόσο καλτ είναι και η Τζούλια Αλεξανδράτου, αγαπητοί! Τέλος!
*Εδώ ο όρος “χωρκατοσύνη” χρησιμοποιείται όπως αυτός ερμηνεύεται στην ενδιαφέρουσα κοινωνιολογική ανάλυση Η Κοινωνία των Χώρκατων. Η Πολιτισμική και η Πολιτική Υπανάπτυξη των Ελληνοκυπρίων στις Απαρχές του 21ου Αιώνα του ακαδημαϊκού κ. Καίσαρα Μαυράτσα, όπου διευκρινίζεται ότι ο ορισμός “χώρκατος” δεν αναφέρεται στον κάτοικο του χωριού (δηλ. τον χωρικό ή τον χωρκάτη στην κυπριακή), προσθέτοντας ότι οι πιο πολλοί “χώρκατοι” βρίσκονται πλέον στις πόλεις παρά στα χωριά!
ΠΗΓΗ
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου